ZEMİNE GÖRE TAŞIYICI SİSTEM SEÇİMİ….
Taşıyıcı sistem seçimlerinde zemin gurubuda dikkate alınmaldıır.Aynı yere yapılacak iki binadan birinde “1” birim deprem kuvveti oluşurken, diğerinde “2” birim deprem kuvveti oluşabilir.Unutulmaması gereken deprem kuvvetinin mutlak bir değer olmadığı, dışarıdan yapıya etkimediğidir.Deprem kuvveti yapıda oluşur.Yapı tarafından oluşturulur.Mühendislik sadece gelen etkilere göre gerekli dayanımın sağlanması işi değildir.Yapıdaki oluşacak etkilerin minimum düzeyde oluşmasını sağlamakda mühendislik içindedir.
Deprem hesabında TDY2007 nin verdiği ivme spektrumundan yararlanırız.(bknz TDY2007- şekil:2.5).Bu grafikte yatay doğru T(PERİYOT), düşey doğru S(T) spektrum katsayısıdır.İvme spektrumuna deprem buyutmesi demekde yanlış olmaz.İvme spektrumunda yatayda görülen binanın periyodudur.Yatyda bina periyodunu işaretlersek zemin periyoduna göre yapımızda ne buyuklükte bir deprem kuvvetinin oluşacagını görürüz.Eğer yapı periyodumuz S(T) nin ebüyük olduğu 2.5 değerinde ise yapımızda en buyuk deprem kuvveti oluşacaktır anlamına gelir.Ypaının periyodu TA_TB arasından mümkün olduğunca uzak olmaldıır.S(T) mximum 2.5 olur ki yapıda oluşacak en buyuk kuvvet işte bu arada oluşur.apı periyodu ile zemin periyodu aynı olduğunda yapıdaki ivmeye bakalım:
A=Ao x I X S(T)=
A=0.40 X 1 X 2.5=1
Sae=1 x g = g
1.derece deprem bölgesinde bu binada yerçekimi ivmesine(g) eşit bir ivme oluşur ki bu deger çok buyuk bir değerdir.İvme spektrumu incelendiğinde yapı periyodunun zemin periyodundan uzaklaştıkça S(T) nin “1” e yaklaştığını görürsünüz.Deprem kuvveti açısından uç noktalarda yani yapı periyodu ile zamin periyodunun birbirine çok uzak olduğu noktalarda 2.5 / 1 =2.5 kat fark mevcuttur.Bu oran muazzam bir orandır.
Zemin periyodu zert zeminlerde çok küçükken,(Z1=0.10—-0.30), YUMUŞAK ZEMİNLERDE OLDUKÇA BUYUKTÜR.(Z4=0.20—-0.90).Bu durumda yumuşak zeminlerin depremi buyutme potansiyelinin daha fazla olduğu sonucunu çıkarabiliriz.Sert bir zeminde bina periyodunuz 0.10 ile 0.30 saniye arasında olduğunda S(T)=2.5 iken, yumuşak zeminde bina periyodunuz 0.20 ile 0.90 saniye arasında olduğunda S(T)=2.5 dur.yumuşak zemindeki periyot genişliğine dikkat ediniz.
Yazımızın başlığı neydi ?Zemine göre taşıyıcı sistem seçimi.
Eğer sert bir zemine yapı yapacaksanız binamızın periyodu 0.10—0.30 saniye arasından uzak olmaldıır.Yani bina periyodumuz küçük değil biyiuk olmalıdır.0.50,0.70 saniye gibi.Sert zeminde yapı periyodu ne kadar buyukse S(T) o derec “1” e yaklaşır ve binada o kadar küçük deprem kuvvetleri oluşur.O halde şöyle diyebilriiz.Sert zeminlerde nispeten çubuk elemanlardan oluşan taşıyıcı sistem oluşturulabilir.Yapıya rijitlik veren perdelerden kaçınılabilir.Yada nispeten az perde kullanılabilir.Biliyorsunuz perdeler yapıya rijitlik verir ve periyodu düşürür.Bu örnek kolay anlaşılma açısından verilmiştir.Yoksa bu yapılarda hiç perde kullanılamaz demek gibi bir amaç güdülmemiştir.Anlatmak istediğimi yapı periyodunun mutlaka zemin periyodundan uzak olması gerekliliğidir.Eğer bir yazılım kullanıyorsanız 5 katlı bir yapı için sadece makul ölçülerde kolonlardan oluşmuş bir yapı ile , yoğun perdeler kullanılmış aynı 5 katlı yapıyı çözünüz ve her iki durumdaki yapıda oluşan deprem kuvvetlerini inceleyiniz.Periyotlarıda karşılaştırınız.Çözümü Z1 için yapınız.
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
0 541 973 01 51
