Zemin dedigimiz karmaşık yapı , ufacik bir bloknot sayfasina yazilan bir iki sayiyla idealize edilemez. Oysa günümüzde proje yapan inşaat mühendislerinin yaptıgi uygulama bu. Aşağıya büyük bir proje yapan bir inşaat muhendisi ile jeoloji muhendisi arasinda gecen 20 saniyelik bir konusmayi yaziyorum. Ulkemizdeki durumu daha iyi anlayacaksıniz. i.m. =inşaat mühendisi j.m.=jeoloji muhendisi i.m : merhaba . Nasilsin ? j.m. :merhaba, sagolasın. i.m. :……………..projesinin zemin degerlerini verirmisin ? j.m. : zemin gerilmesi 1.2 kg /cm2 , yatak katsayisi 2500 i.m. : teşekkürler,gorüşürüz. j.m. : görüsurüz. Iste durum bu. Bu yaziyi okuyan insaat muhendisleri düşünsun bakalım . Bu gorusme gibi telefon görüşmesi yapıyorlarmı ? Zemin modellemek oysa en zor olanidir. Beton insan imalatidir, celik insan imalatidır ,tuğla insan imalatıdir , iyi kotü ozelliklerini kontrol edip üretimini yapabilirsinuz ve hesaplarinizdada bu özellikleri rahatlikla kullanabilirsiniz. Ama zemin boyle birsey degil. Homojen degil, karmaşık. Dolayisiyle zemini idealize ederken daha şüpheci olmak , daha fazla araştirma yapmak gerekli. En azindan ne oldugunu , nasil bulundugunu bilmediginiz iki sayiya gore zemin tanimlanamaz. Zemin taşima gücü mutlak bir deger degildir. Temel tipinize gore bile degisir. Ayni zeminde tekil temel durumunda zemin tasima gucu farklı, surekli temelde farklıdır. Zemin taşima gücü degeri şunu ifade eder : Bu degeri kullandıginizda bina oturmaz,farkli oturma olmaz, zeminden dolayi yapida ek tesirler oluşmaz , yapı yıllarca ayakta kalır. Bazen bakiyorum hesaplamalar yapilmis bir zamin tasıma gucü raporda belirtilmiş. Raporun içeriğine baktıginızdada 3 ile 10 metre arasında sıvılasma oldugunu(sıvılasma riski) görüyorsunuz. Boyle bir zeminde terzaghiden bu cikıyor,skempton dan bu cıkiyor diyenezsiniz. Bu zeminin taşima gücü sıfırdır. Bir elemanin yada sistem nasil orojelendirilir, en olumsuz duruma gore projelendirilir.Burada da en olunsuz değer sıvilasma durumudur, sivilasma durumundada zeminin tasima gucu sifirdir. Zemin tasima gucleri belli oturma degerleri dikkate alinarak hesaplanir. Mesela terzaghiye gore kum icin verilmis zenin tasima gucünun 2.5 cm oturmaya gore verildigini dusunurseniz,bastan bu oturmayi kabul etmıssiniz demektir.Ama siz daha az oturma gerektiren bir yapi dizayn ediyorsaniz bunu kullanamazsiniz.Mesela bir kagıt fabrikasi dizayn ediyorsaniz makinelerin cok hassas okdugunu bikeceksiniz ve daha az oturmalar icin buldugunuz zemin tasima gucunu kullanacaksiniz.Zemin tasima gucu mutla deger degildir.Sadece o kabuller dogrultusunda verilmis bir sayidir. Bu baglamda tasima gucunun hesaplama kriterlerini bilmek gerekir. Jeoteknik etudleri iyi inceleyin.Zemin tarifi bir iki sayi ile yapilamaz. Etudu onunuze alin sayfa sayfa inceleyin, sizde gesaplayin, peojenize gore eksikleri talep edin . Muazzam bir ust yapi projesi bile yapsaniz , kötü bir zemin idealizesi herseyi mahveder… Ahmet CELIKKOLLU Insaat Muhendisi ESKISEHIR
