Yapilarin deprem davranisi, muhendisin dizayni ile ilgilidir. Muhendis(insaat muhendisi) nasil isterse yapi depremde o sekilde davranir.Dolayisiyle muhendisin dizayn asamasnda ne kadar bilincli olmadi gerektigi acik…
istedigimiz yapinin depremdeki davranisi su sekilde olmalidir :
Yer hareketi oldugunda bina tasiyici sizteminde ivme olusur.Bu ivme yapinin fiziksel ozellikleriyle ilgilidir.Yani direkt yer ivmesi yapiya gecmez.Yapinin bir periyodu vardir.Yapi periyodu ilgili binanin yuklemesi ve fiziksel ozelliklerinin bir fonksiyonudur.Yapi deprem hareketine maruz kaldiginda sekil degistirmeler baslar.Ilk hareket hemen hemen hesap tarximiza uygundur(tasarim depremi geldigini kabul edin).Tasarim depreminin 3_ 5 saniye ayni sekilde(ayni ivmeyle) devam ettigini dusunun.Ilk hareketlenmede hesapladigimiz periyoda yakin bir yapi periyodu vardir.(yapinin S(T)=2.5 bolgesinde oldugunu varsayin.Tasarim deprem kuvveti yapida olusmustur.Bu kabullerle bu anda yapida olusacak en buyuk deprem kuvveti budur.Hareketlenme devam ettiginde ise tasiyici sistemlerde catlaklar olusmaya baslar.Catlak olusmasi demek rijitlik kaybi anlamjna gelir.Her catlak biraz daha rijitlik kaybi demektir.Rijitlik kaybi yapi periyodunu biraz buyutur.Periyot biraz biyuyunce S(T) 2.5 degilde biraz daha azalir.S(T) biliyorsunuz yapi periyoduna bagli spektral katsayidirDeprem buyutme katsayisidir.S(T) 2.4 yada 2.3 gibi degerlere dogru geriler.cunku yapi periyodu buyumustur.Dolaysiyle yapida olusan deprem kuvvet ilk duruma gore azalir.Hareket devam ettiginde ise catlak sayilari ve derinlikleri artar.Yani rijiylik biraz daha duser.Rijitligin biraz daha dusmesi periyodun biraz daha buyumesi anlamina gelir.Periyod buyuyunce S(T) biraz daha kuculur.2 yada 1.8 yada 1.6 gibi duser.Dolayisiyle deprem kuvvetleri azalmaya debam eder.Dikkat edin yer hareketi hep ayni olmssina ragmen yapidaki catlaklarin periyot dusurmesi sebebiyle yapida olusan deprem kuvvetleri git gide azalmaktadir.Bu duruma yapinin kendini savunmasida diyebiliriz.Yapi periyodunu buyuterek olusacak deprem kuvvetlerini azaltmakta dolayisiyle yıkıma karsı direnmektedir.
Bu durum beklenen ve istedigimiz davranıstir.Ancak bu hikayenin gerceklesmesi yapi sisteminin yeterince deplasman kapaditesine sahip olmasi ile gerceklesir.Yapı kesme kapasitesinin egilme kapasitesinden yuksek olmasi ile yani yapi egilme kapasitesine ulasmadan kesme kapasitesine ulasmamasi sartinin saglanmasi ile bu durum olusabilir.Tersi durumda ani gocmeler olur gevrek kirilma olur.Yapi periyodunu buyutemeden yerle bir olur.
Bu anlattigim sunekligin ne kadar onemli oldugunun kanitidir.Kolon kiris kesme guvenligi kontrolu ve guclu kolon kontrolleri bu dsvranisi saglar.Belkide yonetmelikdeki en onemli maddeler kolon kiris kesme guvenlik sartlari ve guclu kolon sartlaridir(yuksek sunek)..
Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR
