Şekil Degistirmeye gore hesap 2007 deprem yönetmeliginde sadece mevcut yapılari kapsiyordu. Taslak TBDY2016 da ise yeni yapı tasarimında da sekil değiştirme esaslı hesap kullanılabilecek.
Şekil degistirmeye gore hesap yapacaksanız taşıyıci sisteminiz belli olmali.Bu yuzden de tasiyici sistemi onceden olusturmaniz gerekli
Şekil degistirme esaslı hesabin en sevmedigim tarafı , superpozisyon metodunu uygulayamamaniz.Biliyorsunuz superpozisyon metodu sadece dogrusal hesapta kullanilabilmekte.Superpozisyon metodunun kullanılamamasi bir zorluk gibi gorülmekte.
Sekil degistirme esaslı hesapta ilk önce dusey yukler sisteeme yuklenir(sabit, hateketlikar vb).Bu yuklemeler baz alinarak dogrusal elastik olmayan hesap yapılir. Bu hesap neticesinde hicbir elemandadogrusal olmayan şekil degistirmelerin olusmamasi gerekir. Cünkü düşey yükler surekli sistemdedir.Eger dusey yüklerde bile sistemde dogrusal olmayan sekil degistirmeler olusuyorsa, bu halde bile yapida hasar olusacak demektir(sadece dusey yukler olsa bile). Dolayisiyle sadece dusey yukler varken tasiyicı sistemde dogrusal olmayan hicbir sekil degistirme olmamalidir.Eger varsa tasiyici sistem degistirilmeli, dayanimi artirilmalidir.Dogrusal olmayan sekil degistirme demek kalici hasar demektir ve sadece yatay yük aşamasinda cıkmasina izin verilebilir.
Sekil degistirme esasli hesapta kullanilacak deprem kombinasyonu:
G+nQ+0.2S+E+Ez
Burada S kar yukunu, E deprem kuvvetini, Ez de dusey deprem kuvvetini ifade eder.
Sekil degistirme esasli hesapta kritik kesitlerdeki(kolonların alt ve ust uclari, kirislerin sol ve sag uclari) daki betondaki kisalma , celikdeki uzama hesaplanir.Bu uzama ve kisalma degerlerine bakilarsk kesitin ne durumda olduguna karar verilir.Kritik kesit demek mimentin nispeten buyuk oldugu kesit demektir.Teorik olarak istedoginiz elemanin istexiginiz kesitindeki betondaki kisslmayi ve celikdeki uzamayi hesaplayabilirsiniz ama hamalliktan baska birseye yaramaz.En buyuk kisslma ve uzama maximum nomentlerin oldugu bolgede gerceklesir.Diger noktalarda meydana gelen uzama ve kisalmalar onem arzetmez.
Sekil degistirme esasli hesapta, Akma sekil degistirmesine esas olarak,betonun basinc birim kisalmadi 0.0035 ve celigin birim akma uzamasi 0.01 alinabilir. Bu degerlere rastladiginizda kesitin akmaya basladigini kalici hasarlarin artik olusmaya basladigini anlarsiniz…
Sekil degistirme esasli hesapta, mevcut bir yapi degerlendirilecekse numune sonuclari neyse hesaplarda aynen alinir.Ancak yeni bir yapi tasarliyorsaniz, beton dayanimi 1.3fck ve celik dayanimida 1.2fyk alinmalidir. Beton kontrollu uretilmekte ve her halukarda santiyede dokulecek beton proje degerinden iraz fazlaxir(numune alinmakta kirilma deneyi yapilmakta.)celikdede her zaman bir dayanim fazlaligi .mevcuttur…
Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR
