SÜNEKLİK DÜZEYİ YÜKSEK KOLONLAR
Bir elemanın sünekliğinin yüksek olmasından bahsediyorsak, o elemanın sadece moment yüksekliğinden dolayı kırılabilecegini kabul ediyoruz demektir.Yani süneklik düzeyi yüksek olan bir eleman basınç kuvveti nedeniyle kırılmaz, kesme kuvveti nedeniyle kırılmaz.Süneklik düzeyi yüksek eleman sadece momentten dolayı kırılabilir.Peki eleman basınc nedeniyle yada kesme kuvveti nedeniyle kırılırsa ne olur ?Bu takdirde elemanın süneklik düzeyi yüksek olmaz.O eleman süneklik düzeyi normal eleman olarak adlandırılabilir.Bu durum kolon içinde böyledir, kiriş içinde böyledir,perde içinde böyledir.Süneklik kavramı sadece eğilme(moment) için geçerlidir, basınçta , kesmede süneklik olmaz.
Yukarıdaki paragraftan şu sonucu çıkarabiliriz :Bir kolon süneklik düzeyi yüksek olarak dizayn edilmişse, kolon moment kapasitesine ulaşıncaya kadar kolonda kesme kırılmaması oluşmaması gerekir.Yani kolonun moment kapasitesi (1) birim ise, aynı kolonun kesme kapasitesi (1,1) birim olmaldıır.Peki tersi olsa ne olur ?.Kolon moment kapasitesi (1,1) birim, kolon kesme kapasitesi (1 ) birim.O takdirde kolon taşıyabilecegi moment değerine ulaşmadan kesme kırılmasına maruz kalır ve aniden çöker, süneklikten söz edilemez.Kolonun kesme kapasitesi (1) birim iken, aynı kolonun moment kapasitesinin 2,3,4,5 birim olması hiç birşey ifade etmez.Çünkü kuvvet (1) birime geldiğinde kolon kesme kırılmasına ugrar, fazladan moment kapasiteside telef olur.
O halde sünek tasarımın ilk kaidesi gevrek kırlılmanın önlenmesi yani kesme kırılmasının önüne geçmek olmaldıır(tabii basınç dahil).Dolayısıyle bir kolonu kesmeye karşı yeterli derecede dizayn etmek için, önce o kolonun moment kapasitesinide bilmeliyizki, kolon o moment değerine ulaşınca kesme kırılması olacakmı olmayacak mı kestirebilelim.Yani moment degerlerine bakmadan kesmeye göre dizayn süneklik için yeterli değildir.Bu bilgiler işıgında kabaca bir fikir yürütecek olursak, düşey donatısı fazla olan kolonlarda(moment donatısı), etriyede göreceli olarak o kadar fazladır.Aynı ebatta , aynı betona sahip iki eş kolon düşünün .Birine 8 adet 20 lik düşey donatı koyun, diğerinede 10 adet 20 lik donatı koyun.İkisinin etriyesi aynı olmaz.Düşey donatısı fazla olan yani 10 adet donatıya sahip olan kolonda etriye fazladır.TDY2007 incelendiğinde kolon kesme kuvveti hesabı için V=(Mü + Ma) / L formülünü görürsünüz.Burada Mü kolonun üst moment kapasitesi, Ma da alt moment kapasitesidir.L de kolon yüksekliğidir.Görüldüğü üzere süneklik düzeyi yüksek kolon için yönetmelik, moment kapasitesini göre hesabı emretmiştir.
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
0 541 973 01 51
