Daha önce birileri malesef sismik izolatörü bulmuş.Aslında son derece basit bir sistem.Biz neden bunları düşünemiyoruz diye hayıflandığım buluşlardan (bizden kastım Türk mühendisleri).Yeni Zellandalı bir mühendis bulmuş.Adamı kıskanmamak mümkün değil.Çok basit bir mühendis mantığıyle bile böyle bir sistem düşünülebilirdi.
İzolatörlerde amaç, hareketin yapıya etki etmemesi dolayısıyle yapıda atalet kuvvetlerinin oluşmaması.Depremi düşünün .Yer hareketleniyor, saga yada sola doğru hareketleniyor.Üzerindeki yapıda harekete karşı koyarak hereket etmek istemiyor dolayısıyle atalet kuvvetleri doğuyor.Yapınızın raylar üzerinde , tekerlekli olduğunu düşünün.Yer hareketi olduğunda raylar ileri geri hareket eder ancak yapınız konumunu muhafaza ederek raylar üzerinde konumunu korur.Bunuda tekerlekler sağlar.
Anlaşılacagı üzere izolatörde amaç yer hareketinin yapıya yansımasının önlenmesidir.Siz yer hareketini yapıya yansıtmazsanız yapıda kuvvet oluşmaz(atalet kuvveti).Ancak yer hareketlerinin yapıdan izole edilebilmesi için , yapıda atalet kuvvetlerinizin oluşmaması için yapınızın periyodunun çok büyük olması gerekir.Yer hareketi esnasında, atalet kuvvetlerinin oluşmaması için yapınızn rahatlıkla hareket edebilmesi gerekir.Spektrum egrisini düşünün.Eğer yapı periyodunuz, zemin periyodu ile çakışıksa S(T)=2.5 olmakta.Yani deprem buyutme katsayısı 2.5….. Ancak yapınızın periyodu çok büyük degerlerde olabilirse S(T) iyice küçülmekte, dolayısıyle yapıda oluşacak kuvvet küçülmekte.İşte izolatörler bunu yapıyor , yapının periyodunu afaki buyutuyor ve yapıda minimum deprem kuvveti oluşmasını sağlıyor.Burada hemen aklımıza şu gelir.Yer hareketi her yönde olabildiği içini yapınında her yöne rahatlıkla hareketlenebilmesi gerekir.Bu yüzdendir ki izolatörlerin esas aksamı içi çukur bir tabak şeklindedir.Yapı tam bu tabagın ortasındadır.Yer hareketi nereden gelirse gelsin daire şeklinde yapı her tarafa rahatlıkla hareketlenebilmektedir.
Düşündüğümüzde bu yalıtım cihazlarının temelde kolon altlarına konabilecegi gibi seçtiğimiz bir katta kolon üstlerine de konabilecegini görebiliriz.Yapımızın periyodu her ne kadar çok buyuk olsada en ufak bir yatay kuvvete sanırım binanın sallanmasınıda kimse istemez.Konu anlaşılsın diye şöyle söyleyelim , yapımız depremde hareket edecek ama rüzgarda sallanmayacak.Anlaşıldığı üzere yapımızın belli bir rijitliği de olmalı.
Temelden yalıtılmış bir yapıda(deprem yalıtımı) ideal hal deprem kuvvetlerinin alınmadan direk düşey yüklere göre çözülebilmesidir.Yalıtım nedeniyle yapıda atalet kuvvetleri oluşmadığından, deprem hesabı yapmaya gerek yoktur.Ancak bu örneği konunun anlaşılması için verdim.Gerçekte yalıtıma göre, yapıda bir miktar yatay kuvvetin oluşması muhtemeldir.Ne kadarlık bir yaltım yapılacak, yapıda ne kadarlık bir deprem kuvvetinin oluşmasına izin verilecek bu mühendisin insiyatifindedir.Bu seçimde ekonomide öne çıkar.
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
ahmet bey yazılarınızı beğenerek okuyorum bende bu iş üzerindeyim ve sizlerden çok şey öğreniyorum her şey için teşekkürler