Saplama kiriş, en az bir kenarında doğal mesnet olan kiriştir. Daha açık bir ifade ile, saplama kirişin mesnetini de kiriş oluşturur.Saplama kirişler ikincil kirişlerdir.
Saplama kirişler, deprem yönetmeliğinde verilen hükümlere tabi degildir. Deprem yönetmeliğinde minimum kiriş genişliğinin 25 cm olacaği belirtilir.Saplama kiriş genişliği 20cm, 15cm, 10cm olabilir.Deprem yönetmeliğinde, kiriş yüksekliğinin, genişliğin 3.5 katından fazla olmaması gerektiği belirtilir. Saplama kirislerde bu oran 4’de olur,4.5’da olur.
Saplama kirişlerin mesnetini diger bir kiriş oluşturur. Mesnet tepkisi, saplandıgi kirişe tekil yük etkisi yapar. Mühendisin en sevmedigi yük çeşidi de tekil yüktür. Bu bağlamda dikkatli olmak gerekir. Saplama kiriş, saplandığı kirişe ortadan yada ortaya yakın bir bölgeden saplanıyorsa, tekil yük nispeten büyük momentlere neden olur(açiklik momenti). Tekil yük mesnetlere yakın yerden esas kirise saplanıyorsa bu sefer de büyük kesme kuvvetlerine neden olur.Çünkü kesme kuvveti mesnetlere yaklaştıkça büyür, birde siz buraya saplama kiris koyarsaniz, bunun mesnet tepkiside, kesme kuvvetini artırır. Dizaynlarda bu iki durumu dikkate almak gerekir.
Saplama kirişi dizayn etmek son derece basittir, fazla ihtimam gerektirmez. Önemli olan saplamanin yapıldıgi esas kirişin doğru düzgün dizayn edilmesidir. Önemli olan saplamanin/saplamaların yapıldığı esas kiriştir.
Boyut anlamında, esas kirişin, saplama kirişten daha iri olması tercih edilir. Esas kiriş 25/50 ise, saplama kirisin 25/50 yada 25/40 gibi yapılmasi tercih edilmelidir. Ama bu durum saplama kirişin esas kirişten hiçbir zaman büyük yapilamayacaği anlamına gelmez. Esas kiriş 25/50 iken, saplama kirisin 25/60, 25/70 gibi yapilmasi da mümkündür. Saplama kirişin yüksekliğinin esas kirişten daha büyük olmasi durumunda, saplama kiriş mesnet kuvvetinin, esas kirisin üstüne verilmesi önem arzeder. Bunun için mümkünse saplma kirişin fazla olan kısmı, esas kirisin üstünde kalmalidır.Yani her iki kirişin tabanları ayni kotta olmalıdir. Ancak mimari durumlardan dolayı, çoğu zaman kirişlerin alt kotu değil de, üst kotlarinın eşit olması istenir.Bu takdirde, yüksekliği fazla olan kiris yani saplama kiriş, alttan taşmaktadır. Bu durumda esas kiriş ile saplama kirisin birleştiği bölgeye, mesnet muvvetini yukarı aktaricı eleman koymak gerekir.Mesela etriye şeklindeki elemanlar, yada (U) seklindeki çelik elemanlar bu vazifeyi görür. Eğer etriye şeklindeki elemanları yükün yukarı aktarımı için kullanırsanız, bu elemanlar ayni zamanda kesmeye karşıda çalişır(her halukarda askı donatısı kullanilmalıdır)
Saplamanın yapildiğı esas kirişte özellikle tekil kuvvete dikkat etmek verekir. Bu anlamda esas kirişin tamamınin sık etriye olacak şekilde donatılandırılmasinı önerebilirim. Yine kesme kuvveti etkisinin, moment etkisine gore daha sıkıntilı durumlar yarattığını düşünerek, saplamaların, esas kirişe kolonlara uzak,ortaya dogru yapılmasıni önerebilirim…
Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR
Kontrol ve denetim sonucu redler kişilerin sahsi gorus ve kabulleri ile baglayici olmamamai sadece oneri olmali cok buyuk ic kuvvetler olusturmuyorsa mimari ve sttsik acidan zorunluluk arz ediyorsa yapilmasinda hic bir sikinti yoktur var diyorsunuzsa ozaman sttatikteki tekil yuk cozumlerini yuklemelerini yokmu sayacagiz biraz statige betonarmeye saygi
saplama kiriş yapılması sakıncalıdır. mimarlara sesleniyorum, izin vermeyin. saplama kiriş tasarlamayın!