
Betonarme, beton ve çeligin beraber calıstığı bir sistemdir. Beraber olduğu değil, beraber çalıstığı. Her beton ve celik birlikteliği betonarme anlamina gelmez.
Betonarme projede, belli dayanımlarda beton kullanırız.C20, C25, C30, C35 vb gibi(sadece silindirik dayanim yazdım, küp dayanimına konu karişmasin diye girmedim.gercekte beton sınıfı C25/30 formunda yazilır, ilk sayi silindir dayanimini, ikinci sayıda küp dayaniminı belirtir).
Belli beton sınıfı secerek bir yapi dizayn ettinizdiyelim.Imalatta da ayni beton sınıfı kullanılmalıdır. Ne üst dayanım, ne alt dayanım. Proje betonu ne ise, yerinde de o sınıf beton kullanilmalıdır.
Tasarim betonundan daha düşük beton dayanimi neden kullanilmaz? Cünkü elemanlar projedeki dayanimi saģlamaz, dıs etkiler gerektiği sekilde karsılanmaz.Yani C25’e göre tasarlanmış bir projede C20 kullanamazsıniz.
Gelelim tersi duruma. Yani C20 tasarlanmiş bir projede C30 kullanma durumuna. Sanki olurmuş gibi geliyor, hatta daha guvenli gibi geliyor. Oysa bu durum da son derece yanlıştır. Betonarme davranıs icin celik ve beton’un beraber çalısması hayati önem taşır. Betonarme de konulan konstruktif kurallarda buna yöneliktir. Peki C20 yerineneden C30 kullanamayiz. Betonarme kirişler de minimum donatı oranı vardir. Bu oran statikçe gerekli olmasa bile saģlanır.Amaçta betonarme davranışın ortaya cıkması. Kirişlerde minimum çekme donatısı oranı, beton çekme dayanimınin bir fonksiyonudur.
0.8x(fctd/fyd)
fctd, beton dizayn çekme dayanimidır. Yani fctd ne kadar buyük olursa, kiriş minimum donati oranı o kadar fazladır. Dolayısıyle siz düşuk dayanimli beton tasarlayıp, yerinde ust sınıf beton döktüğunüzde, minimum donati ile geçilmis kirişler de donati yetersiz hale gelebilecektir. Buda betonarme davranış için hayati önem taşır. Ayni surum kesme donatısi icinde geçerlidir.
Proje beton sınıfı ne ise yerinde de o beton sınıfını kullanmak gerekir…
Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR
Dolayısıyle siz düşuk dayanimli beton tasarlayıp, yerinde ust sınıf beton döktüğunüzde, minimum donati ile geçilmis
kirişler de donati yetersiz hale gelebilecektir..
Üst sınıf beton döküldüğünde fctd artar yani donatı oranı artar..Böyle olmasına rağmen donatı yetersiz gelebilecektir demişsiniz…
Diyelim C20 beton tasarladıniz. Kirislere minimum donati hesapladiniz 1cm2 donatı koydunuz, projeyi bitirdiniz. Sonra imalat yapacak kişiler C20 yerine C30 dokelim dedi ve oyle yapti. Projededeilgili kiriste 1cm2 donati gorundugunden, kirislere 1 cm2 donati koydu. Oysa siz ilk projenizi C30 ‘a gore tasarlasaydiniz, daha once 1cm2 donati olan kirislerde, C30’ a gore 1.5 cm2 donati cikacakti. Sizde kiris paftalarind 1.5 cm2 donati gosterecektiniz. Sonucta sadece beton sinifi arttigindan, bazi kirislerde 1.5 – 1=0.5cm2 donati eksik atılmis oldu.Projeyide C30 dusunup hazirlasaydiniz, 1 cm2 donati atilan kirislere 1.5 cm2 donati atmis olacaktiniz.
Kisaca olay bu…
Bu durumun yönetmelik anlamında kusur oluşturuyor olması yapısal anlamda bir kusuru da beraberinde getirir mi.? Neden?