Yazi betonarme önüretimli sistemleri kapsar.
Betonarme önüretimli binalarin kolon, kiris , döşeme gibi taşıyıcı sistem elemanlari fabrikada üretilir , inşaat sahasina taşınir , orada birlestirilerek yapi olusturulur. Zaten elemanlar onceden üretildigi icin önuretimli eleman denmistir.
Üretilen bu elemanlar inşaat sahasinda birlestirilir.Ancak bu elemanlarin birbirine baglanmasinda tek ir yol yoktur. Bu elemanlari birbirine bağlarken moment almayacak sekilde (M=0) pimli baglayabilirsiniz.Bu elemanlari bir irine moment aktaracak sekilde de baglayabilirsiniz. Moment aktarmayan cok kullanilan baglantilar biliyorsunuz mafsalli baglantilardir. Mafsalli baglantilar biliyyorsunuz moment tasimaz. Moment sıfırdır. Ancak mafsalli baglantilar kesme kuvveti ve normal kuvvet iletirler. Anlayacaginiz uzere mafsalli baglantilar biraz risklidir. Ozellikle deplasman anlaminda problemlidir. Bu yuzden siz mafsalli baglan ti kullanacaksanız en fazla tek katli bir yapı yapabilirsiniz. Eger çok katlı bir yapı mafsalli yapacaksaniz , yatay yukleri perdelerle aldirmalisiniz.
Suneklik momentte sozkonusudur. Egilme momenti olan sistemlerde yuksek suneklikten bahsedebilirsiniz. Suneklik dolayisyle yapi deprem enerjisini tuketebilir. Mafsalli sistemlerde birlesim bolgeleri moment almadigindan buyuk suneklikten dolayisyle buyuk deprem enerjisi sonumlenmesinden bahsedemezsiniz. Bu yuzden mafsallı sistemlerde deprem yuku azaltma katsayisinin mumkun mertebe kücuk olmasi gerekir. Mafsalli sistemlerde dayanimla etkilerin karsilanmasi ve deplasman kontrolu yani stabilite onemlidir. Mafsalli siztemlerde dayanimdan bile once sistemin yapacagi deplasman kontrol edilmelidir. Sistem deplasmani cok fazla ise dahanim ne kadar yuksek olursa olsun stabilite bozulur ve adeta yapi kibrit çöpu gibi yikılir. Mafsalli sistemlerde en onemli konu deplasmandir.
Taşiyici sistem davranıs katsayisi moment aktaran sistemlere gore oldukca dusuktur.Yonetmelikte bu deger 3 tur. Ancak bu 3 degerinin bile sanki biraz yuksek olsugu soylenebilir. Belki ileriki yillarda bu deger 2 ye hatta 1.5 gibi degerlere cekilebilir. Pek tasvip etmesekde malesef bu yonetmelik hazirlanma asamalarinda bu isin ticaretini yapan prefabrik firmalarinda etkisinin oldugu asikardir. Eger bu katsayi 2 yada 1.5 olursa kesitlerin e kadar buyuyecegi dusunulebilir. Buda prefabrikten kacis anlamina gelir ki firmalar bunu istemez.
Mafsalli birleşimlerden mumkun mertebe kaçinilmalidir.Yapilmasi zorunlu ise de R mumkun oldugunca dusuk sevilmelidir(2 yada 1.5)
Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR
