PERDE HER YAPIYA GEREKLİ Mİ ?
Konuyu ülkemiz bazında , gerçekçi olarak değerlendirelim, sonra teknik açıklamasını yapalım:
Ülkemizde betonarme yapılarda istenilen kalite bir türlü tutturulamamakta. Bu kaliteyi bozan etmenlerin birincisi işçilik kötülüğü, ikinciside kullanılan malzemelerin yetersizliği. Son yıllarda özellikle malzemelerin kalitesi için yerinde çalışmalar yapıldı.Özellikle beton kalitesi konusunda. Ancak hala işçilikde buyuk sorunlarımız mevcut. Kısa vadede de bu sorunlar halledilecek gibi değil. Proje olarak da bazen gerçekten yetersiz projelerle karşılaşmaktayız.Yeni mezun , yada birtakım nedenlerle kendini yetiştirmemiş/yetiştirememiş mühendisler berbat projelerde uretebilmekte. Birde ülkemiz gerçeği olan bir durum yapılar yapılırken sürekli birşeylerin tadil edilmesi, tahvil edilmesi, önce yapılıp sonra birtakım projelerin hazırlanması.Butun bunlar negatif şeyler.Peki ben bu negatif durumları neden yazdım ? Şimdi onu söyleyeyim : Çoğu mühendis işte yukarıda yazdığımı bu negatif şeylerden dolayı, zaafiyetleri ortadan kaldırmak için, emniyet katsayılarını kendilerince artırmak için, birtakım zaafiyetleri tolere edebilmek için yapılarını perdeli olarak hesaplamaya çalışmakta.Dikkat edin teknik zorunluluktan dolayı değil, birtakım kusurları tolere etmek nedeniyle perdeli sistemlere yönelinmekte.
Bu birtakım mühendislerin başvurduğu yol.Diğer birtakım mühendislerde perdeli yapıların daha güvenli olduğuna inanmakta yani önyargılı davranmakta.
Deprem bir enerjinin ortaya çıkmasıdır.Yapı bu enerjiyi tüketebilirse ayakta kalır, deprem enerjisi yapıyı yenerse yapı çöker.Enerjiyi en iyi tüketen sistemler ise sünek sistemlerdir.Yapıyı her halukarda sünek yapmak önceliklidir.Eğer yapı depremde çökmüşse fazla düşünmeyin, bilinki bu yapı yeteri kadar sünek değildir.Sünek yapı toptan göçmez, can kaybı yok denecek kadar az olur.Taşıyıcı sistem oluştururken illa perde kullanayım yada illa perde kullanmayayım diye bir önyargıya girmemek gerekir.Perde kullanılıp kullanılmayacagını bir takım teknik gerekler ve yapı fonksiyonları belirler.Yani işçilik kötü olabilir, malzeme kötü olabilir diye yapıya perde konmaz.Mühendisin işi yapıdaki işçiliğin iyi olmasını sağlamak, malzemenin iyi olmasını sağlamaktır.
Perdeli yapıların en buyuk özelliği yapıda deplasman kontrolünü sağlamalarıdır.Özellikle yapı yuksekliği arttıkça zaten deplasmanı önleyemezsiniz, kuvvetleri karşılayamazsınız.Perde koymak zorunda kalırsınız.İşte bu teknik gerekliliktir.Bunun yanında bazı yapıların hiç deplasmana ugramasını istemezsiniz, yada az deplasmana ugramasını istersiniz.Yapıda özellikle malzemeler olabilir.Mesela hastaneler gibi.Bu durumda da yapıda uzun elemanlar kullanabilirsiniz.Buda hem teknik hem fonksiyonel bir gerekliliktir.Perde dediğimiz elemanlar boyut oranları 1/7 olan elemanlardır.Güvenli bir yapıyı perde koymadanda yapabileceginiz gibi, perde koyarak da yapabilrisiniz.Güvenlik zaafiyeti ortaya çıkmaz.Yeterkki ne yaptığınzıı bilin.Perde dediğiniz elemanda uzun bir kolondur.1/7 oranı olunca bina daha dayanımlı oluyorda, 1/6 oranı olunca binada dayanım zaafiyetimi çıkıyor ?Böyle bir durum olabilr mi ?. Dolayısıyle perdeli yada perdesiz güvenli yapılar yapmanız mümkündür.
Taşıyıcı sistem oluştururken ilk düşünmeniz gereken şey , düşey yada yatay yükleri en kısa yoldan temele ulaştırmak olmaldıır.Yukler yapı içerisinde ne kadar fazla dolanırsa yapıya zarar verme ihtimalleri o kadar fazla olur.Yüklerin biran önce temele ulaşması için, döşemelerin kirişlere oturması, kirişlerin her iki ucunda da kolon olması, kolonların kolonlara oturması gibi şartlar gerekir.Taşıyıcı sistem oluştururken kesinlikle önyargılardan, kalıplaşmış düzenlerden kaçınmanız gerekir.Bir projede sırf çubuk eleman kullanırken diğer bir projede nispeten uzun düşey elemanlar kullanabilrisiniz.Bu sizin yaratıcılığınızı ve hakimiyetinizde artırı.Bilinizki tüm onyargılar mühendisi kısıtlar…
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
