
Temel hesaplarında zeminimizin sert olması tercih nedenidir.Kayaç olması da mükemmeldir.Ancak kaya diyerek belirli bir zemin taşıma gücü verilemez.Zemin kayada olsa , taşıma güçleri kayaların fiziksel ve mekanik özelliklerine göre taşıma gücü lokal olarak belirlenmelidir.Bazı inşaat mühendislerinin yaptığı gibi kaya zeminleri çok emniyetli görmek fazla düşünmeden taşıma gücü belirlemek ve temel dizayn etmek istenmeyen sorunlarla karşılaşmamıza sebep olabilir.Kayaların özellikle süreklilik durumları zemin taşıma gücünde etkendir.Kaya sondajında 1 metre, 2metre, 30 cm lik sağlam sürekli karotlar alabilirsiniz.Lokal olarak parçalanmadan alacagınız kaya karotları değişkendir.Bu düreklilik durumu kayanın taşıma gücünde dolayısıyle temel dizaynımızda önemlidir.Kayadaki karotun surekliliği(parçalanmadan alınabilme) kayanın kalitesini belirler.
RQD de kaya kalitesinin belirlenmesinde bir yöntemdir.RQD, karot uzunluğunda, sağlam karot uzunluğunun(çatlaksız), toplam karot uzunluğuna bölünmesi ile bulunan bir değerdir.Yüzde olarak sonuç çıkar.Şimdi sayısal bir örnek vererek RQD yi hesaplayalım , konu daha iyi anlaşılsın.
Bir kaya içinden 5 metrelik bir karot aldığımızı düşünelim.Tüpün içerisinden 1 metrelik çatlaksız tek parça bir numune çıkmış olsun.Geri kalan kısımlar çatlaklı ve parcalanmış olsun, ayrışmış olsun.
RQD= (1 metre / 5 metre) x 100 =20
rqd degeri görüldüğü üzere %20 dir.Bu degere göre kaya kalitesi hakkında bilgisahibi olmamız mümkündür.RQD değerlerine göre kaya kalitesi degerlendirmelerini aşagıya yazdım..
RQD
100 – 90 MÜKEMMEL
90 – 75 İYİ
75 – 50 ORTA
50 – 25 KÖTÜ
< 25 ÇOK KÖTÜ
Örnekte RQD 20 çıktığından bu kaya kalitesi çok kötüdür.Kaya kalitesinin çok kötü olması bu kaya üzerine yapı yapılamayacagı anlamına gelmez.Ancak taşıma gücünün buna göre belirlenmesi gerektiği sonucuna varılmalıdır…
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR