Istinat duvari dayanma yapisi anlamina gelir.Insaat muhendisliginde sikca dizayn ettigimiz elemanlardan biridir.Hesap sistemide son derece basittir.Gelen yatay yukleri bulursunuz, yatay yuk ile taban arasindaki mesafeyi carpip momenti bulursunuz.Devrulma guvenligi de moment hesabindan farkli degildir.
Zemin dayanma yapilarinda , istinat duvarinin tuttugu zemin ozellikleri onemlidir.Bazen zemin yaninda , birtakim yapilar hareketli yuklerde istinat yapisina kuvvet uygular.Bu yuklere genel olarak sursarj yuku diyebiliriz.Istinat yapisina etki eden zemin yatsy kuvveti , zeminin icsel surtunme acisinin bir fonksiyonudur.Tam dik olarak durabilen bir zemin parcasi(icsel surtunme acisi 90 derece) teorik olarak dayanma yapisina bir etki yapmaz.Fi acisina bagli olarak kuvvette degisir.
Istinat duvarini genelde zemini tutmasi amacli yapariz.Bu kisimda zemin akmaya calisir, duvar tutmaya calisir.Iste bu yuzdeki basinca aktif basinc denir.Pasif basinc ise bir kuvvet okarak degerlendirilmez.Sizin uyguladiginiz kuvvete zemin tarafindan mukavemet gosterilir.Bunada pasif basinc denir.Yani pasif basinc siz kuvvet uyguladiginizda ortaya cikar.Siz kuvvet uygularsaniz karsi koyar, uygulamazsaniz kuvvet dogmaz.
Istinar duvarlari kalici yapilardir.iksa ise kalici olmayan yapidir.Iksa ile istinat duvari arasindaki fark budur.Dolayisiyle iksa projedi yapacaginiz zaman tum kuvvetleri almaniza gerek yoktur.Cunku belli sure sonra zaten iksa kalmayacaktir.Istinat duvarlari ise kalici yapilar oldugundan ozen gosterilmeli tum yukler alinmalidir.Iksa projelerinde deprem yuku hesabi yapmayabilirsiniz.Ancak istinat projelerinde kalicilik sozkonusu oldugundan deprem kuvvetlerinide hesaplayip dizayn yapmalisiniz.
Istinat projelerinde zemin itkisi ve uzerindeki sursarj yukunun duvara etkisi hesaplanir.colomb, rankine gibi teorilerle rahatlikla bunlarin duvara yatay itkileri hesaplanabilir.Bunlar surekli yuklerdir.Bunun haricinde yine zeminin ve sursarjin neden oldugdeprem kuvvetleri yer hareketine bagli ortaya cikabilir.Bu yatay itkilerde yukaridaki teorilerle hesaplanabilir. R katsayisi dexigimiz deprem yuku azaltma katsayisi bikdiginiz uzere yapi sunekligi ile ilgilidir.Yapida kritik kesit ne kadar coksa deprem yutma kapasitedi o derece fazladir diyebiliriz.Oysa istinat duvarlarinda tek bir kritik kesitten soz edilebilir.Kritik kedit duvarin taban plagi ile birlestigi kesittir.Dolayisiyle buyuk suneklikten bahsdxemeyiz.Bu yuzden istinat projelerinde R KATSAYISININ mumkun oldugunca kucuk olmasi gerekir.Istinat projelerinde R katsayisi 1.5 arak uygulanir.Bu katsayida sadece deprem yuklemelerinde uygulanir.Yani toprak itkisi ve surjarj dan dolayi olanan itkuleri hesaplarsiniz tam akirsiniz.Sonra bunlarxan dogan deprem itkusini hesaplar ve deprem momentlerini bulursunuz.Buldugunuz bu deprem momentlerini 1.5 e bolersiniz.Diger itkilerden olusan momentlerde deprem yuku azaltmasi uygulamazsiniz.Deprem yuku azaltma katsayisi R=1.5 sadece dinamik yuklerde yani deprem tesirlerinde uygulanir…
Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR
