GEOMETRİK KUSURLAR NASIL GÖZÖNÜNE ALINIR ?

0
573

İstediğimiz kadar iyi bir proje yapalım , yerinde imalatlarda ufak da olsa birtakım  kaçıklıklara rastlanır.Özellikle işçiliğin kötü olduğu bölgelerde, projelerin komplex olduğu durumlarda geometrik bir takım kusurlara rastlarız.Bundan sonrada rastlayacagız.Burada geometrik kusur nedir önce ona bakmak gerekir(yönetmelikler açısından).Giriş cümlesinde zaten iyi kötü geometrik kusur tanımını yaptık.Yaptığımız bir işlemin kusur olması için , işlemin ek birtakım kuvvetler doğurması gerekir.Ancak bu durumda bir kusurdan bahsedebiliriz. Mesela açıklık net 5.00 metre olan bir açıklığı 5.01 metre yapmışsanız bu durumda bir kusurdan söz edemeyiz.Çünkü bu durum ek bir tesir oluşturmaz.Ancak 5 metre yüksekliğinde yaptığınız bir kolon düşeyden saparsa ve en üst noktasında bu sapma 1 cm olmuşsa işte bu 1 cm lik sapmayı geometrik kusur olarak düşünebilriiz.Zaten geometrik kusur dediğimiz durumda işte tam budur.Açık bir ifadeyle geometrik kusur kolonları(düşey elemanların) düşeyden sapma miktarlarıdır.

 

Aklımıza şu soru takılabilir :.Bu 1 cm lik sapma ne kadar önemlidir ? Konu hakkında bir sürü laf söyleyebilriiz.Bunların iyi kötü yararıda olur.Ancak hiçbir söz verdiğimiz sayısal örnek kadar iyi anlaşılamaz.5 metre yüksekliğinde sadece  eksenel yük alan bir kolon düşünün.Bu kolon 50 ton eksenel kuvvete maruz kalsın.Mühendis olarak sadece eksenel kuvvete göre hesap yapıp geçeriz.Şimdi ise tepe noktasında bu kolonun 1 cm düşeyden sapma olarak imal edildiğini düşünelim.Bu kolonu sadece 50 tonluk düşey yüke göre tasarlamak yetersiz olabilir.Çünkü bu 1 cmlik şakulden kayma moment kolou vazifesi görür ve normal kuvvetin etkisiyle kolonda bir moment oluşmasına sebep olur.Oluşacak momentte  M=50 x 1 =50 tcm  dir.yani 50 000kgcm dir.Yani bu momentte dikkate alınarak kolonu tasarlamak gerekir.Eğer kolonda eksenel kuvvet yanında başka etkiler nedeniyle  momentte oluşuyorsa bu momente  demin bulduğumuz momentide ekleyerek tasarım momentini bulmamız gerekir.

 

Geometrik kusurların hesap aşamasında dikkate alınmasında imalat aşamasında olası kusurların ciddi sonuçlar doğurmamasını sağlar.Özellikle işçilik hatalarının çok olduğu bölgelerde mutlaka geometrik kusurların dikkate alıması gerekir.Geometrik kusurları dikkate almak için birçok yol düşünülebilir.Mesela çelik yönetmeliğindede bahsedildiği üzere geometrik kusurları temsil eden bir yatay yük sisteme etkitilebilir.Yda kolon başlarının belli degerde ötelendiği düşünülerek direk bu öteleme miktarları dikkate alınarak hesap yapılabilir.Bir çok düğüm noktasının olduğu bir sistemde tek tek her düğüm noktasında çalışılabilir ancak bu durum hem gereksiz hem zaman kaybıdır.Bunun yerine makul bir geeometrk kusur dikkate alınarak:(kolonun düşeyden sapma miktarı) kat bazında bir ilave kuvvet bulunması bu kuvvetin kolon normal kuvvetlerine göre dagıtılarak hesaplanması yeterlidir(yatay kuvvet).

Peki geometrik kusurdan doğan ek kuvvetleri hangi kombinasyonlara etkitmeliyiz.Yoksa ayrı bir kombinasyonmu oluşturmalıyız sorusunu cevaplayalım.Geometrik kusur dış yüklerden bagımsızdır.Dolayısıyle geometrik kusur her an vardır yada yoktur.Sişz hangi kombinasyonu oluşturmuşsanız hemen artı olarak geometrik kusur dan oluşan kuvveti eklemelisiniz.Bu kombinasyonlar düşey yük kombinasyonları, yatay yük kombinasyonları olabilir.10 kombinasyonunuz varsa 10 una birden, 15 kombinasyonunuz varsa 15 ine birden bu ilave egeometrik ksuur kuvvetini veren kombinasyonu eklemelisiniz.

 

Ahmet ÇELİKKOLLU

İnşaat Mühendisi

ESKİŞEHİR

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.