ELASTİK HESAP- PLASTİK HESAP….

0
464

ELASTİK HESAP- PLASTİK HESAP….

 

Önce elastik hesaptan kastımız ne, plastik hesaptan kastımız ne açıklayalım ki kavram kargaşasına yol açmayalım :

Elastik(doğrusal elastik) hesaptan kastımız, Taşıyıcı sistem elemanlarını dizayn ederken, elemanın sadece elastik bölgede çalışmasını sağlayacak değerleri limit değerler alarak yaptığımız hesaplar kastedilmiştir.Bu tür hesapta, sisteme kuvvet etki eder, elemanda(sistemde)kuvvet nedeniyle şekil değişkliği olur, sistemden sözkonusu kuvvet kalktığında şekil değişikliğide ortadan kalkar ve ilk hale dönülür.Eğer tasarım kuvvetinden daha büyük bir kuvvetle karşılaşılırsa, bazı noktalarda elastik sınırlar aşılabilir, dolayısıyle lokal bazı noktalarda olsa kalıcı şekil değişiklikleri olabilir.

elastik hesap - plastik hesap

Plastik hesaptan kastımızda, taşıyıcı sistem elemanlarını dizayn ederken, elemanın plastik bölgede çalışmasını sağlayacak değerleri limit değerler olarak kabul ederek yaptığımız hesaplar kastedilmiştir.Bu tür sistemlerdede sisteme kuvvet etkidiğinde(tasarım kuvveti) sistemde şekil değişiklikleri olur, kuvvet kalktığında ise şekil değişklikleri eski haline dönmez.Yani oluşan şekil değişiklikleri kalıcıdır.Yani eleman(malzeme) akmıştır.Tamamı akmıştır.

 

Genelde bu iki hesap sistemi karşılaştırıldığında ilk söylenen şey plastik hesabın daha ekonomik sonuçlar verdiği söylenir.Çünkü plastik hesapta elemanlar son derecesine kadar yani akıncaya kadar kullanılır.Buda kesitlerin daha küçük olacagı anlamına gelir.

 

Mühendis olarak hem elastik(doğrusal) hem plastik hesap sistemlerini kullanıyoruz.Kullanmayada devam edecegiz.Yukarıda yazdığım bilgiler ışıgında plastik hesap yapmanın İLK projelendirme aşamasında daha ekonomik olacağı su götürmez bir gerçektir.Çünkü plastik hesapta elemanların göçmeyecek şekilde çok büyük şekil değiştirmeler yapmasına izin veriyoruz, elemanı(malzemeyi) son damlasına kadar kullanıyoruz.Ama dikkat edin ekonomik lafını kullanırken “İLK projelendirme “kelimelerini kullandım.Bunu da bilnçli yaptım.Şöyle ki :

Bir şeyin Ekonomik olup olmadığını belirlemek için tek bir parametreye bakılmaz.Plastik hesap kullanarak projelendirdiğimiz yapıya tasarım depremi geldiğinde, büyük hasarlar oluşur, geri dönüşü olmayan büyük şekil değişiklikleri olur ama yapı göçmez.Şekil değiştirmeler kalıcıdr.Bu binaları onarmak çoğu zman mümkün olmaz.Çünkü artık şekil değiştirmeler kalıcı hal almıştır.Onarımla halledilebilecek nokta geçmiştir.Ancak elastik(doğrusal) hesap yaptığınızda tasarım depremi yapıya etkidiğnde, çok büyük hasarlara kalıcı şekil değişikliklerine rastlanmaz.Tabii ki ilk etki anında yapıda şekil değişiklikleri oluşacaktır ama bu şekil değişklikleri kuvvet kalktığında ilk haline dönecektir.Tasarım depreminden biraz büyük bir kuvvet bile olsa plastikleşecek kısımlar sınırlı olacagından bu durumda bile buyuk hasarlardan söz edilemez.Elastik hesap yaptığınız bu sistemde onarım rahatlıkla yapılabilir.

 

Birde konuya bizim deprem yönetmeliğimiz açısından bakalım.Bakalım bizim deprem yönetmeliğimiz ne yaptırıyor bize:

Biliyorsunuz TDY2007  nin   yeni yapı hesap sistemini anlatan kısmı elastik(doğrusal)  hesap sistemini dikkate alıyor.Çoğu mühendiste bu yüzden doğrusal hesap yaptığını sanıyor.Oysa bu tam olarak doğru değil.Doğrusal elastik hesap yaptığınızı sanıyorsunuz ama yapmıyorsunuz.Yeni yapı prjelendirmesindede plastik hesap kurallarından yararlanıyoruz.Plastik hesaba yakın hesap yapıyoruz.Peki bunu nasıl yapıyoruz ?Deprem kuvvetini böldüğünüz “R” katsayısı varya, işte o plastik bölgeden yararlanmamızı sağlıyor.Yani yeni yapı projelendirmelerimizdede plastikleşmeden yararlanıyoruz.

 

 

 

Ahmet ÇELİKKOLLU

inşaat Mühendisi

ESKİŞEHİR

 

 

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.