Burada bahsedilen donatı eğilme(moment) nedeniyle konulan donatıdır(betonarme).Süneklik projelendirmede önemldir.Ancak betonarmede süneklik fazla donatıyı sevmez.Sünek bir yapıda donatı gereğinden az konmaldıır.Fazldan donatı atmak son derece sakıncalıdır.Donatının az konması süneklik şartlarındandır.Az donatı=çok süneklik)
Donatı gereğinden biraz az konarak, plastik şekil değiştirmelerin betondan önce çelikde başlaması sağlanır.Donatı ne kadar fazla olursa donatı o kadar geç akmaya ulaşacak ve donatı akma durumuna gelinceye dek betonda hasarlar oluşabilecektir.Betonda hasar oluşması ise süneklikten uzaklaşılması, gevrek kırılmaya yaklaşılması anlamına gelir.Plastik şekil değiştirmelerin önce çelikde başlaması demek, elemanın daha sünek olması anlamına gelir.Plastik şekil değiştirmelerin çelikde başlaması demek, elemanda çelik özelliklerinin baskın olması anlamına gelir ki buda sünekliğin baskın olması anlamındadır.
Mesela bir kirişte hesap sonucu çıkan 6 adet eğilme donatısı yerine(açıklık) 5 adet eğilme donatısı atıldığını düşünün.Bu azalma hiçbir zaman elemanda/yapıda ani göçmeye neden olmaz.Bu azalma bu kirişin biraz daha sünek olacagı anlamına gelir.Önemli olan, bizim baştan kabul ettiğimiz ve hesapladığımız süneklik değeri ile uygulamada ortaya çıkan sünekliğin birbirine yakın olmasıdır.Mühendis şunu unutmamalıdır.Bir elemanda eğilme donatısı eksikliğinden yapıda ani çökme olmaz.Elemanın sünekliği artmış olur.Kabaca bir sayısal örnek verelim:
Bir yapıyı R=7 olarak projelendirin.Bir kiriştede eğilme donatısı olarak 8 adet donatı çıktığını düşünün(alt düz).Ancak bir şekilde 8 yerine 7 donatı atıldığını düşünün.Ne olur ?
Bu kirişin sünekliği biraz daha artmış olur.R=7 alarak çözdüğümüz bu kirişin süneklik değeri eksik donatı atılması dolayısıyle R=8 olmuştur.Yani süneklik derecesi bir derece artmıştır.(imalatın tüm süneklik şartlarını sağlayıcı şekilde yapıldığı düşünüldü).Eğer kiriş bu sünekliği kaldırabilecek şekilde dizayn edildiyse problem çıkmayacaktır.
Bu yazıda bahsedilen donatı fazla atmanın zararlı olduğudur.Bu yazıda bahsedilen hesap sonucu çıkan donatıların azaltılması değildir.Zaten yönetmeliklerimiz hesap kurallarını belirtmiştir.Yazıda anlatılan süneklik kavramı, atılan eksik donatının süneklikle ilgisi ve fazla donatı atmanın az donatı atmaya göre daha tehlikeli olduğu bilincinin verilmesidir.Attığınız her fazla donatı sizi süneklikten biraz daha uzaklaştırır.Gevrek kırılmaya biraz daha yaklaştırır.
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
