DOĞRUSAL ELASTİK – DOĞRUSAL ELASTİK OLMAYAN
Deprem yönetmeliğimizin 7.bölümü mevcut binaların performans analizlerinin nasıl yapılacagı ile ilgilidir.Performans analizi yapılarak, deprem hareketine maruz kalan yapının, depremde hangi performans düzeyini sağladığı tespit edilebilir.Performans düzeyinin tanımıda, belirli bir deprem hareketine maruz kalan yapının, bu depremi hangi hasar seviyesi ile karşılayabileceginin tespit edilmesi olarak yapılabilir.Yani hasarsızlık bir performans düzeyi olduğu gibi göçme durumuda bir performans düzeyidir.
Deprem yönetmeliğimiz , performans analizinin hem doğrusal elastik hemde dogrusal elastik olmayan yöntemlerle yapılabilecegini söyler.Doğrusal elastik yöntemde, yapıya kuvvetler etkir ve elemanlarda şekil değiştirmeler (yer değiştirmeler) oluşur.Kuvvet kalktığındada eleman tekrar eski haline döner yani kalıcı bir şekil değiştirme oluşmaz.Kaba bir örnek verirsek 1 birim kuvvette 1 birim şekil değiştirme, 2 birim kuvvette 2 birim şekil değiştirme oluşur.Kuvvetle şekil değiştirme arasında doğrusal bir orantıdan söz edilir.Kuvvet kalktığındada şekil değiştirmeler yok olur, ilk hale dönülür.Biz doğrusal elastik yönetemleri zaten yeni yapı projelendirmelerimizde kullanıyoruz.Bu yöntemlerde şekil değiştirmeler fazla önem arzetmez.Çünkü kuvvet kalktığında şekil değiştirmelerde ortadan kalkar, kalıcı şekil değiştirmeler oluşmaz.Bu nedenledir ki doğrusal elastik hesap yöntemleri dayanım bazlı hesap yöntemleridir.İşlemler doğrusal olduğundan insan beyni rahatlıkla konuyu anlayabilir, kavrayabilir.Doğrusal ilişkinin olduğu herşeyi insan beyni daha rahat anlar ve ilişki kurabilir.
Doğrusal elastik olmayan yöntemlerde yapıya kuvvet etkir,elemanlarda şekil değişiklikleri olur.Belli bir noktadan sonra kuvvet arttırılmaya devam ederse gerilmeler artmaz(yada çok az artar) ama şekil değiştirmelr büyür.Kuvvet kalktığındada oluşan şekil değiştirmeler ilk hale dönmez.Yani şekil değiştirmeler kalıcıdır.Bu hesapta şekil değiştirmeler önemli olduğundan bu tür hesaplara yer değiştirme esaslı hesaplarda denebilir.Kabaca 1 birim kuvvette 1 birim şekil değiştirme , 2 birim kuvvete 3 birim şekil değiştirme, 3 birim kuvvette 4 birim şekil değiştirme olşur.Bir doğrusallıktan söz edilemez.Hesaplar doğrusal olmadığından insan beyni(mühendis beyni) doğrusal elastik olmayan hesapları anlamakta , kavramakta güçlük çeker.
Bu yüzden mühendisler her zaman doğrusal hesap yöntemlerine meyil ederler ve kullanmaya çalışırlar.
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
