(İnşaat Mühendisliği disiplini)
Yeni bir bina dizayn ediyorsunuz, Taşıyıcı sisteminizi oluşturdunuz, yüklemeleri girdiniz. Yapinin bulunduğu bölgenin deprem tehlikesine göre de deprem hesabı yaptiniz. Newtonun prensibine göre de yapida olusacak atalet kuvveti(deprem kuvveti)’ni hesapladinız(Newton’un ikici prensibini hatırlayalım: F=m x a). Sonra ise yapida olusması muhtemel bu kuvveti 8’e, 7’ye, 6’ya, 4’e bölüyorsunuz, çikan küçük değeri yapıya deprem kuvveti olarak etkitiyorsunuz, dizayn yapıyorsunuz. Neden?
Muhendis, yeni yapi dizaynında dogrusal hesap kullanmakta.Ancak biz dogrusal hesap kullanıyoruz diye, malzeme(sistem) sadece dogrusal hareket etmez. Malzemenin(sistemin) dogrusal olmayan davranışı da vardır.Yani sistem yikilmadan, kalıcı şekil değiştirmelere ugrayabilir, enerji tuketebilir. İşte dogrusal hesapta dikkate almadığimiz, dogrusal olmayan yapısal davranısın hesaplara yansıtilmasi için, deprem kuvveti 8’e, 7’ye, 4’e bölünür, dizayn buna göre yapilir. Ilk etapta deprem kuvvetini 8’e, 7’ye, 4’e bölmek hoşunuza gidebilir. Sonucta, atalet kuvvetlerinin büyüklügü düsünülürse deprem kuvvetinin 8 gibi, 7 gibi, 4 gibi rakamlara bölünmesi oldukca avantajlıdır. Ancaaak her iyi şeyin bir bedeli olduğu gibi bununda bir bedeli vardır. Deprem kuvvetlerini 8’e, 7’ye, 4’e bölersiniz, dizayn yaparsinız ama deprem kuvvetini küçültmenin de bedelini ödersiniz. Nedir bu bedel? Bu bedel kalıcı şekil degiştirmelerdir. Peki mühendislikte kalıcı şekil değistirme ne anlama gelir? Hasar anlamina gelir. Deprem kuvvetlerini 8’e, 7’ye , 4’e bölerek azaltarak dizayn yapmanizın bedelini, yapıda olusan hasar ile ödersiniz…
Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR
