(Bu yazi esas itibari ile insaat muhendisliği disiplini göz önüne alınarak yazılmıştir.)
Ülkemiz gibi zırt pırt yönetmeliklerin kendisinin yada maddelerinin değistiği bir ülkede, yönetmelik yorumlamak çok önemli.
Deprem yönetmelikleri esas olarak inşaat muhendislerinin ilgi alanına girmekte. İnsaat muhendisleri’nin aldığı egitim de düşünüldüğünde, deprem yönetmeliklerini en iyi yorumlayacak kişilerin, insaat muhendisleri olduğu sonucu çıkmakta.
Ama durum boyle değil.Inşaat mühendisleri deprem yonetmeliklerini malesef yorumlayamamakta, yorumlayanlar da yanlış yorumlamakta(genelde).
Ülkemizdeki insaat muhendislerinin geneli, deprem yonetmeliğini kutsal bir metin gibi görüyor. Saniyor ki, deprem yönetmeliğine uymadığım zaman yapım yıkılacak. Yine saniyor ki deprem yonetmeliğine uymadan yapilacak her yapı kayitsız şartssız güvensiz olacak. Bu yorumlar kulliyen yanlıs yorumlardır. Önce bu yorumlarin neden yanlış olduğunu yazacağım, sonrada mühendislerin bu yanlış yorumları neden yaptığını yazacagım.
Deprem yönetmelikleri kutsal metinler degildir. Sonucta kul yapısıdır. Bulunduğumuz devir itibarı ile bilgimiz, tecrübemiz dogrultusunda deprem yönetmelikleri yazılır. Deprem yönetmeliklerin de bir takim minimum sartlar vardir yada maximum sartlar vardir. Bu kurallara uymak ilgiliyi yasal yaptirimlardan korur. Bu sartlarin birine yada birkaçina uyulmadiginda yapi guvensiz mi olur, yoksa yapi yıkılır mi? Tabiki hayir. Yapı ne guvensz diyebilirsiniz, ne yıkilir diyebilirsiniz. Diyeceğiniz şey en fazla “yapıda deprem yonetmeligine uymayan hususlar var” cümlesidir. İnsaat mühendisleri, deprem yonetmeliğine uymayan yapilar icin “güvensiz”, “yıkilır” ibarelerini kullanmamalıdır. Zaman zaman bilirkişi raporlarında dahi rastlıyorsunuzdur:”Yapı deprem yonetmeliģine uymadiği için güvenli degildir” Bu tür cıkarımlar dogru çıkarimlar değildir. Size somut bir örnek vereyim ki konuyu daha iyi anlayın . Halihazırdaki deprem yönetmeliği ne diyor : Yeni yapilacak yspılarda dikdortgen betonarme kolonun en küçuk boyutu 25cm olacak diyor. Ben yaptim 20cm betonarme kolon. Şimdi binam güvensiz mi oldu? Böyle bir şey diyebilirmisiniz? Olsa olsa binada deprem yonetmeliğine uymayan hususlar var diyebilirsiniz.
Insaat muhendislerinin deprem yonetmeliği yorumundaki en büyuk yanlış iste budur: Deprem yönetmeliğine uyan bina guvenli, uymayan bina güvensiz. Yönetmelik yorumuna bu mantıkla başlayan bir muhendisin bundan sonraki yorumlarıda hep şüphelidir.
O zaman şu soruyu sorabilirsiniz :” yonetmelikler neden yapilıyor, madem mühendis yonetmelige uymadan da depreme dayaniklı yapi yapabiliyor, o zaman yonetmeliklere ne gerek var?” Yerinde ve doğru bir soru. Ama bu sorunun cevabi basit.
Deprem yönetmeliğide dahil yonetmelikler vasat muhendisler için yapılır. Ancak yonetmeliklerin başina ” bu yonetmelik vasat mühendisleri kapsar” maddesi konamadiğından ve hicbir mühendis kendisini vasat mühendis görmediğinden, deprem yönetmeligi, kaliteli de olsa vasat ta olsa herkesi kapsar. Yani kuru’nu yanında yaş’ta yanar.Vasat bir mühendis için deprem yonetmelğine uymak, guvenli yapi dizaynı için tek şanstir, ama kaliteli mühendis icin guvenli yapı dizayn etmek sadece yönetmelik gibi dar bir kapsamda değildir.
Yazinın sonunda, ülkemiz için vasat mühendis tanimini yapmak istiyorum:
“Vasat mühendis, sadece bilgisayar programı kullanarak bir şeyler yapabilen mühendistir.Vasat mühendis, bilgisayar programi olmadan bir hiç’tir”…
İşte vasat mühendis’in en basit tanımı bu. Ve yonetmelikler de malesef vasat muhendisler için yapılır…
Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR
0541973 0151
