Önce burulma düzensizliği nedir hatırlayalım.Daha sonra önem durumuna geçelim.
Burulma düzensizliği dediğimiz olay yatayda yani plan düzleminde söz konusudur.Bir deprem dogrultusunu düşünün(x yada y ).Binanın herhangi bir katını düşünelim.Mesela 2.kat…Bu katta en buyuk göreli ötelemeyi yapan kolonu bulalım.Degerine bakalım.(GÖRELİ ÖTELEME ilgili kolonun deplasmanının, aynı kolonun alt kattaki deplasmanından çıkarılması ile bulunur.Mesela S2 kolonu 1.katta 1 cm deplasman yapmış olsun, 2.katta 2 cm deplasman yapmış olsun.Bu kolon alt kata göre aslında 2-1=1 cm deplasman yapmıştır.İşte bu 1 cm göreli öteleme değeriidir.)..Daha sonra 2.katta en küçük göreli ötelemeyi yapan kolonu bulalım.Degerine bakalım.Bu katta ki ortalama göreli öteleme= ((EN BUYUK GÖRELİ ÖTELEME) + (EN KÜÇÜK GÖRELİ ÖTELEME)) /2 dir. Eğer en buyuk göreli öteleme, yukarıda bulduğumuz ortalama göreli ötelemenin 1.2 katından daha buyukse burulma düzensizliği vardır deriz.Daha doğrusu yönetmelik böyle der.1.19 değerinde burulma yok, 1.21 değerinde burulma düzensizliği var…Bu degerler tartışılabilir ancak yönetmelik böyle emrettiği için 1.2 değerini baz alıyoruz.
Keşke elimizde olsa her bina dairesel yada kare yada piramit şeklinde olsa.Her binada tüm kolonlar kare yada yuvarlak olsa.Yine her binadaki tüm açıklıklar keşke birbirine eşit olsa.Yine keşke binalarda boşluklar, girintiler, çıkıntılar hiç olmasa.Burulma düzensizliğide işşte böyle bir durumdur.Çogu zaman nasıl binalardaki girinti çıkıntıyı önleyemezseniz, boşlukları önleyemezseniz burulma düzensiliğide böyle birşeydir.Siz yönetmeliğe göre burulma düzensizliğini tespit etmişseniz ve gerekli kesit tesirlerini burulmayıda dikkate alarak bulmuşsanız problem yoktur.
Deprem yönetmeliğimizi incelediğinizde , burulma düzensizliğinin sadece deprem hesap yöntemini belirlediğini görürsünüz.Yönetmeliğimizde esas olarak burulma düzensizliği var kabul ettiği binalarda kesit tesirlerinin burulmaya görede hesaplanmasını ister.İşin özü budur.Yönetmeliğimize göre yukarıda bahseetiğimiz oran 1.2 den buyukse yani yönetmeliğe göre burulma düzensizliği varsa eşdeger deprem yükü kullanamz, modal analiz kullanabilirsiniz.Biliyorsunuz eşdeger deprem yuku yöntemi modal analizin basitleştirilmiş özel bir halidir.Sadece ilk periyod dikkate alınır.Dolayısıyle ilk periyoda baglı şekil değişiklikleri ve buna baglı kesit tekileri dikkate alınır.Oysa burulma etkileri daha ziyade ilk moddan sonra görülür.Siz sadece ilk modu hesaplarda dikkate alırsanız buyuk ihtimal burulma etkilerini sisteme yansıtmamışsınız demektir.Bu yüzdendirki modal analiz burulma düzensizliği olan yapılarda zorunlu kılınmıştır.Modal analizde birden fazla mod dikkate alınır.Dolayısıyle daha sonraki şekil değişiklikleride hesaplara yansıtılmış olur.İlk moda bağlı kalınmaz.Siz bir tesiri hesaplayabiliyorsunuz ondan korkmanıza gerek yoktur.Korkmanız gereken durum gözden kaçırdığınız yada hesaplamadığınız tesirlerden oluşan durumlarıdr.Burulma nedeniyle kesit tesirlerini hesapladığımıza göre korkmamız gereken bir durum söz konusu değildir.Bu anlamda burulma düzensizliğinden mumkun oldugunca kaçmaya calışacagız ancak var diyede panik yapmayacagız.Modal analiz uygulayıp dizaynımızı tamamlayacagız…..
Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
0541 973015 1
